Witamina A

Witamina A – czym jest, właściwości, występowanie, nadmiar i niedobór. Witaminy są to organiczne związki chemiczne, które są niezbędne dla prawidłowego działania organizmu. Substancje te dostarcza się wraz z pożywieniem, jednakże czasem może dojść do ich niedoborów, co prowadzi do pogorszenia się stanu człowieka. Witamina A jest to właściwie cała grupa związków organicznych z grupy retinoidów. Co ciekawe, może być ona pochodzenia roślinnego albo zwierzęcego. Jest ona ważną substancją, która pełni w organizmie wiele ról.

Czym jest witamina A?

Witamina A to grupa organicznych związków chemicznych z grupy retinoidów. W produktach roślinnym witamina A określana jest jako beta-karoten czy prowitamina A, natomiast u zwierząt i ludzi występuje jako retinol. Jest ona gromadzona w wątrobie i tkance tłuszczowej, co ważne, może ulec przemianie z prowitaminy A do retinolu. Witamina A jest łatwo przyswajalna i rozpuszczalna w tłuszczach. Rzadko zdarzają się jej niedobory, jednak wiąże się z ryzykiem przedawkowania. Wpływa ona znacząco na działanie całego organizmu, a więc warto zadbać o jej odpowiednią podaż.

Jaką funkcję pełni witamina A w organizmie człowieka?

Najważniejszą, a zarazem podstawową formą witaminy A jest retinol. Witamina A zaliczana jest do grupy karotenoidów i stanowi pochodną karotenu Najsilniejszym prekursorem witaminy A jest beta-karoten, przekształcany w ścianie jelit oraz w wątrobie w witaminę. Witamina A jest niezwykle ważna dla ludzkiego organizmu. Bierze udział w procesie widzenia oraz odbierania bodźców wzrokowych, ponadto wpływa na działanie i wygląd skóry, jak i bierze udział w mechanizmie różnicowania się komórek nabłonka. Warto podkreślić, że ma ona właściwości fotoprotekcyjne i antyoksydacyjne, a więc przeciwdziała procesom starzenia się. Bierze też udział w procesach rozrodczych, oddziałując na właściwy rozwój komórek układu rozrodczego, oraz w procesach wzrostu tkanki kostnej. Odznacza się działaniem wspierającym układ immunologiczny i bierze udział w wytwarzaniu erytrocytów. Witamina A jest częścią wielu ważnych dla organizmu procesów biochemicznych.

Gdzie można znaleźć witaminę A?

W dosyć łatwy sposób można zapewnić wystarczającą podaż witaminy A, gdyż jest ona obecna we wszelkiej maści produktów. Retinol znajduje się w pożywieniu pochodzenia zwierzęcego, natomiast beta-karoten w produktach roślinnych. Związki te charakteryzują się odmienną aktywnością, aczkolwiek to retinol jest lepiej przyswajalny przez organizm, jak i lepiej przez niego wykorzystywany. Bogactwem witamin A jest zwłaszcza wątroba wołowa i wieprzowa. Ponadto można ją znaleźć w mleku, serach, maśle czy jajach kurzych. W tych właśnie produktach występuje cenny retinol. W przypadku beta-karotenu najlepiej się sięgać po: dynie, morelę, pomidory, sałatę, szpinak, marchew czy pietruszkę. Oczywiście witaminę A można również dostarczać organizmowi poprzez stosowanie suplementów.

Jakie są skutki niedoboru witaminy A?

Niedobór witaminy A dosyć rzadko pojawia się w krajach wysokorozwiniętych, jednakże może czasem dojść do jej zbyt niskiej podaży. Zdarza się tak w przypadku wystąpienia zespołu chorobowego, zwłaszcza w sytuacji, kiedy danej osobie towarzyszą zaburzenia odżywiania czy też inne schodzenia oddziałujące na funkcję układu oddechowego. Niedobór witaminy A w organizmie człowieka objawia się takimi dolegliwościami jak:

• nawracające infekcje o ciężkim przebiegu,
• zwiększona łamliwość oraz wypadanie włosów,
• uszkodzenia zębów i zanik szkliwa
• nadmierna suchość skóry trądzik, łuszczenie się naskórka,
• przesuszenie oka skutkujące stanami zapalnymi i podrażnieniami,
• ślepota zmierzchowa, czyli znacznie słabsze widzenie w warunkach niskiego oświetlenia.

Hiperwitaminoza witaminy A niesie ze sobą dosyć poważne konsekwencje, które pogarszają jakość życia człowieka. Stanowią one zagrożenie zwłaszcza dla dzieci, gdyż to one narażone są na groźne powikłania wynikające ze zbyt niskiego poziomu tej witaminy. Niedobór witaminy A prowadzi do często pojawiających się biegunek, które u osób pediatrycznych przyczyniają się do zaburzeń elektrolitowych i skrajnego odwodnienia. Takie odwodnienie jest realnym zagrożeniem dla życia człowieka. Ponadto, niedobór witaminy A może przyczynić się do zahamowania wzrostu, zaburzonego rozwoju układu kostnego i uszkodzenia narządu wzroku, co za tym idzie do trwałej ślepoty.

Z czym wiąże się nadmiar A?

W krajach Unii Europejskiej częściej można spotkać się z nadmiarem, aniżeli niedoborem witaminy A. Co ważne, jest on równie niekorzystny dla zdrowia człowieka. Zazwyczaj jest on skutkiem niewłaściwej suplementacji tego związku, czyli zażywaniu większej ilości preparatu, aniżeli ta zalecana przez producenta. Chcąc uniknąć przedawkowania witaminy A, przed sięgnięciem po suplement należy skonsultować jego stosowanie z lekarzem, jak i wykonać pewne badania diagnostyczne. Dzięki nim można wcześniej ustalić poziom witaminy A w organizmie i w razie potrzeby uzupełnić jej niedobór. Osoba z hiperwitaminozą witaminy A, może cierpieć na:

• zaburzenia widzenia,
• bóle głowy, 
• nadmierną potliwość,
• wymioty,
• nudności,
• pogorszenie apetytu, 
• przewlekłe zmęczenie,
• osłabienie organizmu,
• zwiększone ryzyko złamań kości,
• nadwrażliwość na światło słoneczne
• nadmierną nerwowość i pobudliwość.

W razie wystąpienia objawów przedawkowania, należy odstawić suplement diety. Warto też udać się na konsultację lekarską.